Zatrzymaj cukrzycę!

Zatrzymaj cukrzycę! 

Cukrzyca stała się epidemią. Każdego roku ta choroba dotyka milionów ludzi na świecie – częstość jej występowania zwiększyła się w ciągu minionych 20 lat czterokrotnie i nadal rośnie. Według przewidywań naukowców do 2040 r. u 1 osoby na 10 zostanie rozpoznana cukrzyca¹!

Wszystko przez nasze nawyki i styl życia. To one nie sprzyjają prawidłowej gospodarce glukozą, w którą jelita przekształcają spożywane przez nas węglowodany. Kiedy zostaje ona wchłonięta do krwiobiegu, rośnie stężenie cukru we krwi, co pobudza trzustkę do produkcji insuliny. To ten hormon transportuje glukozę do komórek mięśniowych i mózgu, umożliwiając im funkcjonowanie. Nie zawsze jednak mechanizmy te przebiegają prawidłowo.

Różne typy 

Zasadniczo wyróżnia się dwa rodzaje cukrzycy. Typ 1 (insulinozależny) objawia się niedostatecznym wyrzutem insuliny z trzustki. To choroba autoimmunologiczna, w przebiegu której organizm atakuje komórki beta trzustki. Ich niszczenie prowadzi do narastającego niedoboru tego hormonu i ostatecznie do hiperglikemii (podwyższonego poziomu cukru we krwi). Cukrzyca typu 1 wiąże się również z ekspozycją na czynniki środowiskowe, takie jak infekcje, wczesne wprowadzenie mleka krowiego czy przyjście na świat w wyniku cesarskiego cięcia².

Z kolei w cukrzycy typu 2, która stanowi nawet 90% przypadków, mamy do czynienia z brakiem reakcji komórek organizmu na insulinę transportującą glukozę. Ta narastająca insulinooporność  początkowo sprzyja zwiększonemu wydzielaniu hormonu, co pozwala utrzymać prawidłowy poziom cukru, lecz po pewnym czasie możliwości organizmu się wyczerpują i rozwija się hiperglikemia.

Przyczyny cukrzycy 

O ile zatem w przypadku cukrzycy typu 1 głównymi winowajcami są nadmierna aktywność układu odpornościowego i autoagresja organizmu, o tyle w drugim typie mówi się przede wszystkim o wpływie środowiska i stylu życia. Cukrzyca typu 2 jest bowiem chorobą metaboliczną, która rozwija się pod wpływem czynników związanych z trybem życia, takich jak dieta i stres. Uszkadzają one receptory insulinowe, wywołują insulinooporność i nasilają stan zapalny.

Głównym czynnikiem ryzyka rozwoju choroby jest otyłość³. Mimo że niektórzy diabetycy z cukrzycą typu 2 nie wyglądają na osoby z nadwagą, mogą mieć wewnątrz organizmu niebezpieczną ilość tkanki tłuszczowej otaczającej narządy. Powstaje ona, kiedy we krwi gromadzi się nadmiar glukozy – ponieważ jej ilości są za duże dla mięśni czy mózgu, nadwyżka lokowana jest właśnie w tkance tłuszczowej.

Innymi istotnymi czynnikami ryzyka są:

• mała aktywność fizyczna,
• dieta bogata w węglowodany proste,
• podwyższone stężenie trójglicerydów i cholesterolu,
• nadciśnienie tętnicze,
• wiek (już od trzeciej dekady życia obserwowane jest postępujące upośledzenie tolerancji glukozy, a z czasem dochodzi do zmian w metabolizmie węglowodanów⁴; ryzyko zwiększa się zwłaszcza po 45. roku życia),
• przebycie cukrzycy ciążowej,
• palenie papierosów i spożywanie alkoholu,
• czynniki genetyczne i występowanie cukrzycy typu 2 w rodzinie.

Jak rozpoznać chorobę?

Oba rodzaje cukrzycy powodują obniżenie poziomu insuliny we krwi, co skutkuje wystąpieniem takich objawów jak wzmożone pragnienie, częste oddawanie moczu, zmiany masy ciała, zmęczenie i nadmierna senność (zwłaszcza po posiłku), wahania nastroju lub niewyraźne widzenie⁵.

O ile jednak przy cukrzycy typu 1 obserwuje się widoczny spadek masy ciała, o tyle u osób z cukrzycą typu 2 sytuacja jest odwrotna: wysokie stężenie insuliny we krwi zwiększa apetyt i pobudza organizm do odkładania tkanki tłuszczowej, by zmagazynować jej nadwyżkę, przez co kilogramów przybywa.

Niekontrolowana cukrzyca ma również niekorzystny wpływ na działanie układu odpornościowego. Sprzyja to rozwojowi infekcji bakteryjnych, wirusowych, a zwłaszcza grzybiczych, ponieważ wysoki poziom cukru we krwi i moczu tworzy idealne środowisko do rozwoju grzybów.

Co więcej, często cukrzyca typu 2 długo nie daje objawów, a mimo to pustoszy już organizm, powodując nieodwracalne zmiany w naczyniach krwionośnych i układzie nerwowym. Uszkadza wzrok, nerki, przyczynia się do powstawania miażdżycy albo pozbawia czucia, gdy uda jej się uszkodzić nerwy.

Jak radzić sobie z cukrzycą?

Na szczęście tych powikłań można uniknąć, co wymaga modyfikacji nawyków żywieniowych i stylu życia. O ile bowiem cukrzycę typu 1 leczy się od razu insuliną, o tyle w przypadku cukrzycy typu 2 zaczyna się od zmiany jadłospisu oraz wprowadzenia regularnej aktywności fizycznej. Połączenie tych metod przede wszystkim pozwoli zrzucić zbędne kilogramy i poprawić metabolizm. U osób ze zdiagnozowanym stanem przedcukrzycowym zmiana diety i uprawianie sportu mogą obniżyć poziom glukozy we krwi i zapobiec rozwojowi choroby.

Przede wszystkim dieta 

W zapobieganiu i leczeniu cukrzycy ważną rolę odgrywają posiłki bogate w węglowodany złożone, których źródłem są pełnoziarniste zboża i warzywa. Jedzenie tych produktów pozwala na długie, równomierne uwalnianie energii, podczas gdy przetworzone dania dostarczają jej dużej dawki spalanej w krótkim czasie, co może spowodować najpierw skok insuliny, a później stan osłabienia, omdlenia, a nawet śpiączki glikemicznej wynikający ze znacznego spadku stężenia cukru we krwi.

Osobom cierpiącym na cukrzycę najczęściej zaleca się dietę opartą na produktach o niskim indeksie glikemicznym (IG). Skutecznie obniża ona poziom glukozy we krwi, cholesterolu całkowitego i LDL, a także masę ciała – i to w obu typach choroby⁶. Dlatego jedz jak najwięcej produktów, których IG jest niższy niż 55 jednostek, czyli: sałatę, gotowane warzywa strączkowe, jabłka, morele, kiwi, grejpfruty i wiśnie. Możesz też sięgać po produkty z IG między 55 a 70, ale z umiarem⁷.

Pij wodę!

Ważnym aspektem diety przeciwcukrzycowej jest odpowiednie nawodnienie. Ze względu na zawyżony poziom glukozy we krwi i wzmożoną filtrację w nerkach zapotrzebowanie diabetyków na wodę jest nieco wyższe, a jej niedobór groźniejszy.

Trzeba jednak pamiętać, że choć źródłem wody są wszystkie płyny, wiele z nich (np. słodkie napoje gazowane, soki itp.) zawiera potężną dawkę cukrów prostych, których należy unikać. Dlatego najlepszym rozwiązaniem jest czysta woda mineralizowana, a najlepiej alkaliczna. Liczne badania potwierdziły, że woda o regulowanej zasadowości ma działanie przeciwcukrzycowe, m.in. poprzez zmniejszenie stężenia glukozy we krwi, obniżenie trójglicerydów, cholesterolu całkowitego oraz LDL⁸.

Inni badacze dodają, że woda bogata w wodór wpływa pozytywnie na transport glukozy, działając podobnie od insuliny⁹. Ponadto wodór działa jako silny przeciwutleniacz, a redukcja wolnych rodników i związanych z nimi stanów zapalnych również ma istotne znaczenie w leczeniu cukrzycy – stres oksydacyjny przyczynia się bowiem do destrukcji komórek beta trzustki.

Dodatkowym wsparciem mogą być suplementy diety i leki bez recepty dla diabetyków z morwą białą, topinamburem, cynamonem i inuliną.

Bibliografia:

1. Diabetes UK Facts and Stats, Oct. 2016, https://goo.gl/Sh5ETJ
2. Am J Med Genet, 2002; 115:18-29; Diabetes 2016; 65:3-13
3. Family Medicine & Primary Care Review 2012; 14(3):462-467
4. Postępy Nauk Medycznych 2011; 5:372-378
5. Farm Współ 2009; 2:36-41
6. Diabetes Res Clin Pr. 2010 Aug; 89(2):97-102
7. Diabetes Care. 2012 Mar; 35(3):584-591
8. Altern Ther Health Med 2016; 1:24-33; Journal of Food and Drug Analysis 2012; 20(1):394-397
9. PLoS One. 2013; 8(1):e53913